A era da loita química contra os parásitos, o uso dos pesticidas comezou en 1763, cando a un granxeiro se lle ocorreu a idea de utilizar a nicotina como insecticida con bos resultados.
O primeiro praguicida, o DDT, foi presentado como o produto capaz de acabar dunha vez con todas a pragas, ademais de ser inocuo para os seres humanos . Foi tal o seu promoción que ao seu descubridor, o investigador suizo A.Müller, foille outorgado o Premio Nobel.
A pouco de estenderse a súa utilización no control de pragas en cultivos comerciais ou en poboacións de refuxiados da post-guerra, comezáronse a observar dous efectos non desexados deste produto: a aparición de moscas domésticas resistentes ás doses normais de plaguicidas e os primeiros casos de intoxicaciones agudas (os efectos crónicos tardarían en chegar).
Anos máis tarde apareceron outros insecticidas con estrutura química similar ao DDT (clorados).
A practicidade da súa aplicación, custo reducido, efectividade e aparente inocuidade, deixaron o terreo abonado para unha rápida expansión.
A fins da década do '50 irrompen en escena os plaguicidas fosforados, con maior poder residual, maior potencia de acción e efectos agudos máis graves nos seres humanos que os plaguicidas clorados .
Hoxe utilízanse ao ano 400 millóns de toneladas de produtos químicos no mundo (dúas veces máis que en 1985). Circulan ou circularon 100.000 sustancias químicas diferentes, moitas tóxicas, algunhas cancerígenas.
A OIT estableceu no seu último e tráxico balance que as vítimas humanas por causa de pesticidas, ascende a 40.000 mortos por ano.
PROBLEMAS AGROMÉDICOS DO MANEXO DE PLAGUICIDAS
As consecuencias dun uso contínuo e desaprensivo dos plaguicidas, xunto coa ausencia de aplicación das normas de prevención, determinaron a aparición dunha serie de problemas que ao profundarse inciden directa ou indirectamente na saúde dos seres humanos.
Estes problemas agrúpanse en catro grandes categorías.
a) Resistencia da praga aos plaguicidas:
En calquera poboación de insectos (conxunto de individuos dunha mesma especie) existen membros capaces de volverse inmunes ás doses normais de praguicidas. Estes presentan na súa constitución xenética compoñentes (xenes) que lles permiten descompoñer, ata vivir en ambientes con altas concentracións de praguicidas. Esta información - de vital importancia para a vida - é transmitida de pais a fillos de tal xeito que ao pouco tempo, segundo a capacidade de reprodución da especie, toda a poboación tórnase inmune.
Esta situación desencadea en dúas estratexias altamente contaminantes:
a.1) Elevación da dose de aplicación.
a.2) Recambio por produtos máis tóxicos.
Ademais de potenciarse para producir unha maior cantidade de intoxicaciones agudas e crónicas, ambos comportamentos sinerxizan para producir unha maior resistencia dos insectos, reforzando así aquilo que se desexou combater.
b) Intoxicación humana e animal:
A incidencia directa ou indirecta dos praguicidas sobre a saúde humana é realmente abraiante, xa que están comprobados os seus diferentes efectos posteriores:
Efectos agudos (Vómitos, Diarreas, Cefaleas, Abortos, Coma, Somnolencia, Quemaduras, Oligosperma)
Efectos Crónicos( Mal de Parkinson, Cancros, Edema pulmonar, Necrosis de fígado, Leucemias, Esterilidad Masculina, Malformaciones, Mutaciones, Anormalidades Renales)
As intoxicaciones poden darse en diferentes ámbitos, desde o hogareño, ao laboral, pasando por lugares de recreación e de esparcimiento.-
Na orde hogareño rexístranse maiormente polo inadecuado almacenamiento de produtos tóxicos, fumigaciónss, exposicións a insecticidas hogareños, ademais do perigo que significan todos estes insecticidas o alcance dos nenos.
Na orde Laboral destácanse pola aplicación de produtos prohibidos e altamente tóxicos; pola aplicación de produtos sen a debida protección; pola inxesta de alimentos sen a debida hixiene logo de manipular estes elementos.
Existen moitísimas outras formas de contaminación posibles, tales como o consumo de alimentos contaminados (verduras e froitas que non foron correctamente lavadas),contacto con roupas impregnadas en tóxicos, Transporte de produtos químicos, etc.
As causas desencadenantes do incremento na utilización destes tóxicos e polo tanto das intoxicaciones poden ter unha orixe interna ás explotacións e á actividade produtiva ou relacionarse coas condicións sociais e económicas que as enmarcan.
Entre outras, detectáronse as seguintes causas:
ORIXE MACROECONOMICO:
Caída na rentabilidad produtiva.
Flexibilización laboral
Necesidade de aumentar o rendemento produtivo.
Retraimiento do estado nas súas obrigacións de control e fiscalización.
Excesiva presión comercial por parte de proveedores
Incremento na publicidade aberta e encuberta.
ORIXE INTERNA:
Masificación de insectos praga.-
Ausencia de equipo protector.-
Adquisición de produtos prohibidos altamente tóxicos.-
Ausencia de capacitación no persoal contratado.-
Aplicación con equipos en inadecuadas condicións de uso.-
Aplicación en condicións climáticas inapropiadas( choiva, alta temperatura, vento)
Aplicación en presenza de terceiros (outros traballadores, nenos, etc.)
Desfeita incorrecta de envases.-
Degradación ambiental:
1) Contaminación dos recursos hídricos:
Os plaguicidas son capaces de contaminar as fontes de auga potable humana e animal, as napas de auga, ríos e mares. Poden chegar a alcanzar estas fontes, seguindo algunha das seguintes vías:
Aplicación directa
Descarga de líquidos remanentes
Desfacerse dos envases
Inundación ou desborde de ríos aos lugares de almacenamiento
As consecuencias desta contaminación trae aparellada a perda de fauna e flora acuática, perda do recurso como fonte de auga e alimento e intoxicación humana e animal.-
2) Contaminación do chan:
En canto algúns praguicidas son aplicados directamente no chan (herbicidas ou insecticidas do tipo heptacloro) existen outros que o alcanzan de xeito indirecto: goteo desde o vegetal, caída desde o equipo aplicador, arrastre polas pingas de choiva, etc.
Segundo a composición química, unha vez no chan poden ser absorbidos polas partículas de arcilla ou materia orgánica, como o heptacloro. Outros en cambio, son fácilmente arrastrados polo fluxo do auga. Os primeiros afectan gravemente ao chan, o seu fauna e flora, os segundos contaminan as capas de auga.
A flora e fauna do chan, responsable do reciclaje da materia orgánica, vese seriamente afectada polos praguicidas, co cal deprímese a provisión de nutrientes do chan e así se tórnase a planta aínda máis vulnerable ante os insectos e axentes patóxenos.-
Rexistráronse casos de contaminación de vexetais con plaguicidas clorados a partir da capacidade de manterse retido nas partículas do chan, sendo liberadas lentamente. Na Provincia de Bos Aires, análises químicas realizados en tubérculos de papa detectaron restos de heptacloro, aínda nos casos en que os vexetais se cultivaron en terreos que durante os últimos anos non recibiron este tóxico.-
3) Persistencia nas cadeas tróficas:
Os insecticidas con estrutura química do tipo dos clorados, posúen a capacidade de fixarse no tecido adiposo animal. Esta particularidade reviste características perigosas polo menos por dous motivos:
A acumulación nas cadeas tróficas desde os herbívoros ata os carnívoros de 2do. E 3er. Orde ata chegar a concentracións que producen dano fisiológico. Este caso relaciónase co consumo por parte do ser humano de animais fuertemente contaminados.-
A acumulación paulatina nos seres humanos, tal é o caso de operarios que desenvolven tarefas en laboratorios onde se fabrican praguicidas ou en traballadores agrícolas que aplican permanentemente estes produtos.-
4) Acción sobre insectos e flora benéfica.-
Dentro dos ecosistemas, existen unha gran cantidade de insectos ácaros e vexetais que cumpren un rol fundamental nas cadeas tróficas. Entre outras as súas funcións son:
Predadores ou parásitos de insectos-praga.-
Descompoñedores de materia orgánica.-
Vegetais que actúan como trampa de insectos.-
Incorporadores de nitróxeno.-
Fixadores do chan (reducindo as posibilidades de erosión)
Cubridores do chan ( vexetais de folla ancha)
d) A desfeita dos envases e produtos remanentes:
Logo da aplicación dos praguicidas adoitan aparecer problemas derivados de:
Eliminación de envases que os conteñen.-
A eliminación do produto sobrante da aplicación.-
A eliminación do líquido remanente da limpeza do equipo aspersor.-
Entre os destinos dos envases achamos:
Reciclado -(Máxime si están confeccionados en materiais durables) a fin de utilizalos para acumular auga ou alimentos: Si son de vidro ou plástico adoitan utilizarse para a provisión de auga, queroseno ou bebidas; Si son de metal, para quentar ou gardar auga; si son de aluminio fundilos para ser reutilizados. En todos os casos producen intoxicaciones.-Acumulación en pozos
Incineración ao descuberto - Pode provocar aínda inconvenientes maiores que a soa acumulación. Algúns produtos, expostos á calor desprenden dioxinas cuxo poder tóxico é ampliamente superior ao produto natural.-
Depósito nos vertedoiros.-
Calquera destas vías produce contaminación directa de seres humanos, do chan e dos cursos de auga.-
Ningún comentario:
Publicar un comentario