domingo, 18 de abril de 2021
luns, 1 de marzo de 2021
luns, 25 de xaneiro de 2021
Brincaletras sobre Rosa Parks
 |
| Brincaletras sobre Rosa Parks |
Eres quen de facer ben este brincaletras?
Persoeira elixida como proposta das Escolas Asociadas Unesco Galegas durante o curso 2020-21 para o DENEP
Curiosidades de Rosa Parks
Actividade feita para homenaxear a Rosa Parks, persoeira elixida polas Escolas Asociadas Galegas Unesco no DENEP deste curso 2020-21. Se queres facer ben os xogos primeiro sería mellor ler a súa biografía (versión longa) ou ver esta presentación (versión curta) . Outro xogo sobre Rosa Park telo neste Brincaletras .
sábado, 23 de xaneiro de 2021
DENEP
 |
| Logo do DENEP |
O DENEP (Día Escolar da Non-violencia E a Paz) é unha xornada educativa non gobernamental fundada en España en 1964 polo poeta e pacifista mallorquino Llorenç Vidal como punto de partída e de apoio para unha educación non-violenta e pacificadora de carácter permanente e practícase o 30 de xaneiro de cada ano, no aniversario da morte do Mahatma Gandhi. Nos países nos que o 30 de xaneiro coincide con período de vacacións pódese practícar o 30 de marzo ou algún dos días próximos.
Cando en 1998 a ONU proclamou o Decenio Internacional para unha Cultura da Paz (2001-2010) o DENEP levaba xa 36 anos practicándose en centros educativos dos distintos niveis de todo o mundo.
 |
| HIMNO Irmáns das estrelas |
Irmáns das estrelas, letra de Llorenç Vidal e música de Andreu Bennàssar, é o himno do DENEP. Existen, entre outros idiomas, unha versión catalá-balear do mesmo autor, unha en eúscaro realizada por Martín Goenaga Irastorza, unha en interlingua feita por Waldson Pinheiro e unha en galaico-portugués.
O "Día Escolar da Non-violencia e a Paz" ( DENEP), que é difundido internacionalmente, é unha actividade pedagóxica que pode ser aplicada por centros educativos dos distintos niveis, profesores e estudantes de todas as crenzas e ideoloxías que respecten os dereitos humanos.
En valenciano-catalán: DENIP (Dia Escolar de la No-violència I la Pau). En castelán DENYP (Día Escolar de la No-violencia Y la Paz). (Ver máis)
"IRMANS DAS ESTRELAS"
(Ver a partitura)
Somos irmáns das estrelas,
destas montañas do mar,
de todos os seres vivos,
dámonos para cantar as mans nosas,
escolantes de amor.
Non violencia e paz,
non violencia e paz.
Sen diferenzas de raza
de lingua nin de opinión,
nunha aperta tenra,
dámonos co corazón nosos peitos,
coa forza do amor.
Non violencia e paz,
non violencia e paz.
Os defensores da vida
sen armas para matar,
os cidadáns deste mundo
dámonos para espallarnos,
o alento mensaxeiro de amor.
Non violencia e paz,
non violencia e paz.
mércores, 22 de abril de 2020
venres, 27 de marzo de 2020
luns, 23 de marzo de 2020
mércores, 15 de xaneiro de 2020
martes, 14 de xaneiro de 2020
luns, 13 de xaneiro de 2020
xoves, 21 de novembro de 2019
Inercia e rozamento con moeda e naipe
Para realizar o noso experimento necesitamos unha moeda, un naipe, unha botella e papel de lixa.
Colócase sobre a botella un naipe da baralla e sobre o naipe unha moeda. Se se dá un golpe seco o naipe sairá disparado e a moeda quedará no mesmo sitio. Pero se se substitúe o naipe por unha tarxeta de papel de lixa a moeda sairá disparada.
Explicación
Cun golpe seco o naipe sae con tanta velocidade que o movemento non se transmite á moeda. A moeda, pola inercia, queda en repouso sobre a botella.
Por outra banda, cun naipe a fricción é moi pequena e as forzas de rozamento entre o naipe e a moeda non logran arrastrar a moeda
Pero se se repite o experimento substituíndo o naipe por unha tarxeta de papel de lixa o rozamento é moito maior e o normal será que a moeda salga disparada.
Requírese algo de práctica para que o experimento salga ben
xoves, 14 de novembro de 2019
Profundidade aparente e refracción da luz
Para facer o experimento necesitamos unha bola pequena, unha cunca, auga, uns pauciños de madeira, un parafuso e unha tarxeta de plástico ou de cortiza.
Cravamos un parafuso ou un alfinete no centro da tarxeta de plástico e no extremo poñemos a bola. Logo colocamos a tarxeta coa bola cara abaixo sobre unha cunca.
Por último enchemos a cunca con auga aos poucos. A medida que engadimos auga a bola parece subir.
Explicación
A refracción da luz é o cambio que experimenta a dirección de propagación da luz cando cambia de medio. Dita desviación prodúcese se a luz incide oblicuamente sobre a superficie de separación dos dous medios. Unha consecuencia da refracción da luz é que parece que sobe os obxectos mergullados na auga. Se miramos a superficie plana da auga os obxectos mergullados parecen estar a unha profundidade menor da que realmente están e devandito fenómeno chámase profundidade aparente. No experimento a bola de plástico que se atopa mergullada na auga a unha profundidade real duns centímetros parece estar pegada á superficie.
Encender unha candea a distancia
Para facer o noso experimento necesitamos unha candea e uns mistos.
Primeiro acendemos a candea cun misto, logo apagamos a candea soprando e, finalmente, achegamos rapidamente outro misto aceso. Vemos que a vela se acende “a distancia”, sen que a chama do misto toque a mecha da vela.
Explicación
Vexamos paso a paso o que sucede ao acender unha candea:
1 Achegamos unha chama á mecha da candea.
2 A calor da chama funde a cera da candea.
3 A cera derretida ascende pola mecha
4 Ao chegar á chama do misto a cera transfórmase en gas
5 Estes gases, ao mesturarse co osíxeno do aire, entran en combustión liberando luz e calor.
6 A partir de aí o propio calor da chama segue o proceso e xa non é necesaria a chama do misto.
Se apagamos a candea dun soplido, algo de cera gasosa queda rodeando a mecha da candea e é posible que prendan eses gases aproximando unha chama. Neste caso non é necesario que a chama toque a mecha para acender a candea.
Explotando globos de cores coa luz do sol
Para facer o experimento necesitamos uns globos de cores, unha lupa e a luz do sol. Enchemos os globos de aire e coa lupa concentramos a luz do sol sobre a súa superficie. Vemos que os globos de cores explotan en pouco segundos pero o globo branco non explota.
EXPLICACIÓN:
A razón deste diferente comportamento débese a que o globo branco reflicte toda a luz que recibe, mentres que se o globo é de cor vermella reflicte a luz vermella e absorbe os demais compoñentes da luz branca. A luz absorbida polo globo vermello provoca un aumento de temperatura nesa rexión, suficiente para romper o globo e producir a explosión.
A danza do lume
Para facer este experimento necesitamos un colador metálico, un anaco de tea e un par de chisqueiros.
1 Se acendemos un chisqueiro e colocamos encima un colador metálico vemos que a chama non pode atravesar o coador.
2 Se deixamos saír o gas do chisqueiro e colocamos encima o colador podemos acender o gas que atravesa o colador con outro chisqueiro. Neste caso a chama parece atravesar o metal.
3 Podemos repetir o experimento deixando saír o gas desde debaixo dun anaco de tea que estea ben estirado. Neste caso a chama parece danzar sobre a tea.
Explicación
A alta condutividade térmica do metal impide á chama atravesar o colador.
O gas si atravesa o coador metálico (ou a tea) e logo podemos acender o gas con outro chisqueiro. No caso da tea é moi importante mover o chisqueiro (e a chama) para evitar que prenda a tea.
mércores, 13 de novembro de 2019
Tres candeas e un misterio
PROCESO: Ao queimar unha candea nun recipiente pechado a combustión consome o osíxeno do recipiente e a candea termina apagándose. Que sucede si repetimos o experimento con tres candeas de diferentes alturas? En que orde apagaranse as velas? Se facemos o experimento podemos ver que primeiro apágase a candea de maior altura, logo intermedia e, finalmente, a pequena.
EXPLICACIÓN: A combustión das candeas consome osíxeno e produce dióxido de carbono e vapor de auga. O dióxido de carbono é máis denso que o aire pero as correntes de convección encárganse de acumular o dióxido de carbono na parte superior do recipiente, desprazando o osíxeno á parte inferior. Por este motivo primeiro apágase a candea de maior altura, logo a intermedia e, finalmente, apagarase a de menor tamaño.
luns, 11 de novembro de 2019
O gato con tripas
domingo, 10 de novembro de 2019
O cabalo máxico
Para facer o experimento necesitamos un cabaliño de madeira pequeno, unha caixa de cartón, unha lámina de cristal e unha lámpada. Colocamos sobre unha mesa a lámina de cristal en posición vertical. Detrás da lámina poñemos a caixa de cartón apoiada sobre unha das súas caras e pegada á lámina de cristal. É importante para o éxito do experimento que o interior da caixa de cartón teña pouca luz. Se colocamos o noso cabaliño de xoguete fronte á lámina de cristal vemos que outro cabaliño idéntico ocupa o interior da caixa. Se movemos fronte ao cristal o caballito de madeira que está sobre a mesa vemos que o segundo caballito, o que está dentro da caixa, repite os movementos do primeiro. Pero se iluminamos fortemente o interior da caixa cun foco vemos que, por encantamento, desaparece o segundo cabaliño.
Explicación
Cando a luz procedente do cabaliño de xoguete chega á lámina de cristal parte da luz transmítese, outra parte reflíctese e unha terceira parte é absorbida polo cristal e transformada en calor. Nun cristal dos que temos en casa a maior parte da luz é transmitida e unha pequena parte é reflectida.
Se se ilumina o cabaliño de xoguete e mantense con pouca luz a parte posterior da lámina de cristal vemos que aumenta a luz reflectida e apréciase mellor a imaxe do cabaliño. Pero se se ilumina cun foco potente detrás da lámina de cristal xa non será posible apreciar con nitidez a imaxe do cabaliño. Modificando a intensidade da luz a ambos os dous lados da lámina de cristal podemos regular ao noso gusto a cantidade de luz reflectida e transmitida.
Seguro que agora comprendemos o papel tan importante que xoga a luz nalgúns dos trucos que realizan os ilusionistas.
Un globo que non explota
Material:
- Un chisqueiro
- Unha vela
- Un par de globos
- Auga
Montaxe:
- Enchemos dous globos, un con aire e outro con auga.
- Acendemos a vela co chisqueiro.
- Se achegamos o globo cheo de aire á chama explota inmediatamente.
- Se achegamos o globo cheo de auga á chama vemos que non explota.
Explicación:
Ao achegar o globo cheo de auga á chama sobe a temperatura do globo e da auga. Pero ao chegar a 100 º C a auga absorbe moita enerxía (necesaria para o cambio de estado) e non deixa que a temperatura suba, impedindo que o globo se quente e explote.
sábado, 9 de novembro de 2019
O segredo dos caramelos Mentos
Para facer o experimento necesitamos Coca- Cola lixeira (light) , azucre, sal, area e caramelos Mentos.
En primeiro lugar enchemos medio vaso con Coca – Cola lixeira e logo deixamos caer uns caramelos Mentos. Vemos que inmediatamente o gas escapa do refresco.
Se repetimos o experimento utilizando azucre, sal ou area obtemos o mesmo resultado.
Explicación:
A coca cola lixeira contén un gas disolto: o dióxido de carbono. Para que o gas escape do refresco é necesario que se formen unhas burbullas do tamaño adecuado e para formar as devanditas burbullas é necesario separar as moléculas de auga que están fortemente unidas. Os caramelos Mentos, o azucre, o sal e a area logran separar as moléculas de auga e permiten a formación das burbullas de gas que escapan do refresco. Crese que a superficie dos caramelos Mentos (chea de poros) favorece a formación das burbullas. Outro factor está na goma arábiga que forma parte dos caramelos e que reduce a tensión superficial do refresco favorecendo a saída das burbullas.
xoves, 7 de novembro de 2019
domingo, 3 de novembro de 2019
Equilibrista con garfos
Para facer o experimento necesitamos un tapón de cortiza, dous garfos iguais, un ovo (mellor cocido), unha pelota, un palito e unha botella. En primeiro lugar cravamos os dous garfos no lateral dun tapón de cortiza coidando que teñan o mesmo ángulo respecto a a vertical que pasa polo centro do tapón (ver vídeo). Logo baleiramos lixeiramente a base do tapón de cortiza. Se se sostén o tapón de cortiza pola base cun dedo podemos ver que se mantén en equilibrio estable. No vídeo temos outros exemplos de equilibrio estable sobre unha botella utilizando un ovo, unha pelota pequena e un palito de madeira.
Explicación
Grazas aos dous garfos lógrase desprazar o centro de gravidade do conxunto por baixo do punto de apoio logrando un equilibrio estable.
Lata equilibrista
Para facer o experimento necesitamos unha lata de refresco, auga e area.
En primeiro lugar poñemos unha lata de refresco baleira verticalmente sobre a mesa. Se se inclina lixeiramente a lata e se solta recupera a vertical. Pero se aumentamos a inclinación a lata termina envorcando. Cun pouco de auga (ou area) a lata permanece en equilibrio sen caer cunha inclinación pronunciada.
Explicación
Con auga ou area baixamos o centro de gravidade e lógrase un equilibrio sorprendente ao inclinar a lata. A tendencia do centro de gravidade a recuperar a posición máis baixa é o que permite á lata manterse en equilibrio cunha inclinación pronunciada. Coa lata inclinada e en equilibrio, ao tocar a lata e variar lixeiramente a inclinación sobe o centro de gravidade e a lata recupera a posición orixinal para manter o centro de gravidade máis baixo
Ingravidez aparente
Para facer o experimento necesitamos unha copa e unha bóla pequena.
Procedemento
Deixa unha bóla pequena nunha superficie horizontal. Coloca encima da bóla unha copa boca abaixo.
Suxeita a copa pola base e feixe virar velozmente a copa. Levanta a copa cando a bóla empeza a virar no interior da copa. Vemos que a bóla sobe polas paredes da copa e continúa virando sen caerse.
Explicación
Cando a bóla vira rapidamente no interior da copa tende a afastarse cara ao exterior pola forza centrífuga. Centrífuga quere dicir que “foxe do centro”. En realidade a forza centrífuga non é unha verdadeira forza e os seus efectos son causados pola inercia, é dicir, a tendencia do obxecto que se move a conservar a dirección e a velocidade do seu movemento
Se a bóla vira coa suficiente velocidade é capaz de subir polas paredes da copa logrando un estado de ingravidez ou peso aparente cero.
Un experimento moi san
Para facer o experimento necesitamos unha pera, unha uva, un anaco de fío e un bolígrafo.
En primeiro lugar pasamos o anaco do fío polo tubiño de plástico do bolígrafo de maneira que sobresaia uns 15 cm por cada extremo. Logo atamos a pera nun dos extremos do fío e a uva no outro extremo. En circunstancias normais o peso maior da pera fai que, ao levantar o bolígrafo, a uva suba e a pera baixe. Pero, se tomamos o bolígrafo verticalmente de maneira que a uva quede na parte superior e dámola un impulso para que vire, veremos que é posible que a pera (máis pesada) mantéñase en equilibrio sen caer.
Explicación
Para que a pera se manteña en equilibrio sen moverse é necesario que as forzas que actúan sobre ela se anulen. Neste caso temos dúas forzas: o peso cara abaixo ( P) e a tensión do fío cara arriba ( T). Por tanto: T = P
A forza centrípeta (a tensión do fío) é a responsable do movemento circular da uva.
Subscribirse a:
Publicacións (Atom)